Een naakte vrouw legt haar kin tegen haar gekrulde knokkels, strekt haar been voor zich uit. De stenen sculptuur van de Nederlandse kunstenaar Theo van Reijn uit 1939 zit er nog steeds, kijkend naar de forenzen en reizigers die het Amstelstation passeren. Ze is genaamd Terugblik en haar lege ogen staren over de zee van gezichten die alleen haar eigen verveling en leegte benadrukken, al meer dan 80 jaar.

In 1942 werd de officiële fotograaf van het Nederlands Nationaal-Socialistische regime Bart de Kok erop uit gestuurd om organisatie en procedures van staatsinspecteurs te documenteren. Terugblik werd het onderwerp van één van zijn foto's, daarin staart ze wezenloos naar het station over de hoofden van een menigte Joodse Amsterdammers die verzameld waren op het station en op korte termijn naar het concentratiekamp Molengoot zouden worden vervoerd, aan de Duitse grens. Van daaruit werden ze, na maanden van dwangarbeid, verdeeld over verschillende concentratiekampen in Polen.

Noch de sculptuur, noch de foto zelf vertonen gemakkelijk herkenbare vormen van geweld, maar toch, bij nader onderzoek documenteren ze de dodelijke onverschilligheid van de staatsinfrastructuur ten opzichte van specifieke groepen mensen. De tentoonstelling contrasteert de context van Terugblik vandaag en in 1942 om de continuïteiten uit die tijd te onthullen die nog steeds de openbare ruimte vullen. In een tijd waarin monumenten herhaaldelijk worden ondervraagd, definieert Terugblik de onverschilligheid van de stenen getuige.

Itamar Gov bekijkt vergeten micro geschiedenissen om brede sociaal-politieke landschappen te belichten. Gov's projecten starten vanuit een onderzoekende scepsis ten opzichte van culturele tradities, conventies en gebaren die als vanzelfsprekend worden beschouwd. Zijn werken zijn gebaseerd op lopend onderzoek en bevinden zich rond het snijvlak van kunst en politiek, met de nadruk op de sterke spanning tussen het bekende en het veronderstelde, en betwisten van elke veronderstelling de duidelijke grenzen tussen feiten en onwaarheden, de werkelijkheid en verbeelding. Hij was lid van de curatoriële teams van Documenta 14 (Athene/Kassel), Haus der Kulturen der Welt (Berlijn), en de Fondazione Adolfo Pini (Milaan). Hij ontving een residentie beurs aan de Cité Internationale des Arts (Parijs) in 2021, en heeft onlangs zijn werk getoond bij de Mardin Biennial (Mardin), Palazzo Butera (Palermo), Zilberman Gallery (Istanbul) en documenta 15 (Kassel).

Image by Itamar Gov.